Docenten in Burkina Faso staan voor grote uitdagingen. Overvolle klassen, met vijftig leerlingen of meer, zijn niet uitzonderlijk. Het INCE-programma investeert in onderwijskwaliteit en een verandering van de sector met één doel: het realiseren van onderwijs waarmee alle kinderen in Burkina Faso opgeleid worden tot burgers met de vaardigheden én de mentaliteit om zelf bij te kunnen dragen aan de ontwikkeling van hun land.
Het aanzien van docenten staat onder druk. De Burkinese regering startte in 2019 een programma om de sociale status van docenten te verbeteren, maar dat is een moeizaam proces. Alleen al in 2020 solliciteerden bijna 1,3 miljoen mensen op 4.721 vacatures voor ambtenaren. ‘In zo’n context zullen veel mensen docent worden om een inkomen te hebben en niet uit passie,’ analyseert Ollé Patrice Kam, projectmanager van INCE in Burkina Faso.
Onvoldoende leesvaardigheid
Leerkracht Irene Kola Née Ouedraogo (zie p. 5) wijst op het belang van goed opgeleide docenten. ‘Het is belangrijk dat docenten gekwalificeerd zijn. Dan kunnen ze kennis goed overdragen en kinderen begeleiden, zodat zij verantwoordelijke mannen en vrouwen worden.’
De opleiding van docenten en de kwaliteit van het onderwijs zijn belangrijke factoren die invloed hebben op de toekomst van de kinderen. Door de toenemende onveiligheid kunnen steeds minder kinderen naar school en raken docenten werkloos. Van de kinderen die wel naar school gaan kan één derde onvoldoende rekenen en lezen als ze de school verlaten. En na de basisschool gaan slechts vier op de tien kinderen verder op het middelbaar onderwijs. In totaal gaat het om miljoenen kinderen die onvoldoende voorbereid zijn om na hun school een leven op te bouwen.
‘Betrokkenheid van ouders is in een
onveilige en onzekere context extra belangrijk.’
– Ollé Patrice Kam
Uitdagingen in het onderwijs
Met het sponsorprogramma van Woord en Daad bieden we kinderen op individueel niveau goed onderwijs. INCE Burkina Faso gaat een stap verder. Met dit programma werken we aan kwalitatief goed onderwijs voor alle kinderen in Burkina Faso. Samen met een groot consortium van lokale organisaties en in samenwerking met de overheid zetten we in op een sterke onderwijssector met goed opgeleide docenten.
‘Als INCE zijn we een verbinder tussen de verschillende organisaties, betrokken partijen en de overheid om de uitdagingen in het onderwijs op een hoger niveau aan te pakken,’ legt Ollé Patrice uit. Hij signaleert een aantal cruciale uitdagingen. ‘De doorstroming van kinderen van het primair onderwijs naar vervolgonderwijs is onvoldoende, de kwaliteit van docenten in het middelbaar en vakonderwijs is onvoldoende en de kinderen hebben weinig perspectief op werk na hun opleiding.’ De grondoorzaken van deze problemen pakt INCE, samen met partners, aan.
Samenwerken met de overheid
Onderwijs is een overheidstaak, daarom is samenwerking met de nationale regering cruciaal. Alleen door samenwerking met de overheid en andere organisaties kunnen we werken aan een verandering in de onderwijssector in Burkina Faso. De contacten met het ministerie van Onderwijs zijn goed. ‘Ik wil de kwaliteit van het onderwijs verbeteren, heb mezelf hoge doelen gesteld, maar terreur werkt verlammend. Scholen sluiten noodgedwongen en op veilige plaatsen stromen klassen vol met kinderen van vluchtelingen. We moeten als maatschappelijk middenveld en overheid de krachten bundelen’, zei minister van Onderwijs Stanislas Ouaro eind 2021 tijdens een bezoek van Rina Molenaar aan het ministerie.
Intussen is de politieke situatie in het land veranderd. Eind januari pleegde het leger een coup uit onvrede over de veiligheidssituatie in het land. De president werd afgezet en tekende zijn ontslag een dag na de machtsovername. Er is een comité samengesteld dat de overgangsperiode naar een nieuwe regering moet begeleiden.
Hoewel het dagelijks leven snel weer op gang kwam, heeft deze politiek onrustige periode wel gevolgen voor het INCE-programma. Doordat er een overgangsperiode is naar een nieuwe regering is het zoeken naar nieuwe manieren van samenwerking.
Investeren in onderwijskwaliteit
Tegelijk blijven we op andere niveaus werken aan beter onderwijs. INCE werkt bijvoorbeeld samen met vijf zogenaamde modelscholen aan verbetering van het onderwijs. Deze scholen zetten zich in om de kwaliteit van het onderwijs te verbeteren. Daarbij worden ze ondersteund door scholenadviseurs vanuit INCE. De scholen beoordelen hun eigen kwaliteit en kiezen zelf de punten die ze willen verbeteren.
Zo was de communicatie en samenwerking met ouders voor veel docenten een uitdaging. Ouderbetrokkenheid is in ieder onderwijssysteem belangrijk, maar zeker in de onveilige en onzekere context van Burkina Faso. Door migratie en schoolsluitingen kunnen kinderen zomaar zonder onderwijs komen te zitten. Het is cruciaal dat ouders het belang van onderwijs blijven zien en hun kinderen stimuleren om te blijven leren. Hiervoor is samen met lokale en internationale experts een training ontwikkeld. Die wordt nu gebruikt door deze scholen en de adviseurs. Op die manier bouwt INCE aan een netwerk van scholen die investeren in onderwijskwaliteit.
Geweldige docenten
Goed opgeleide docenten kunnen goed lesgeven, maar niet alles wat nodig is om een goede docent te zijn is aan te leren. ‘Een leraar wordt een geweldige leraar als hij of zij lesgeeft met passie, liefde en respect voor de kinderen. Toewijding is belangrijk, net als de zorg voor het succes van zijn of haar leerlingen,’ vertelt docente Ouedraogo.
Zelf is ze, ongemerkt, een voorbeeld van een geweldige leerkracht. Ze is een voorbeeld van de docenten waar INCE in wil investeren. Onderwijzen is voor haar een roeping en ze stelt alles in het werk om haar leerlingen te laten slagen. ‘In het afgelopen jaar is de zwakste leerling uit mijn klas geslaagd voor het examen, daar was ik erg blij mee.’